28.03.2023-PhD Candidate- Eleni T. MENTESİDOU

Eleni T. Mentesidou; Democritus University of Thrace, University Campus, 69100, Komotini, Greece;
ementesi@bscc.duth.gr.

Karadeniz’de Kültürel ve Dini Etkileşimler: Sinop’ta Ana Tanrıça veya Kybele Kültü

ÖZET

Ana Tanrıça veya Kybele, Orta Anadolu’da MÖ 18-17. yüzyıllarda popüler olan Kubaba’nın Yunanlaştırılmış halidir. Tanrıçanın

Yunanlaştırılmış kültü Yunan dünyasına Geç Arkaik Dönem’den itibaren yayılmış ve kısa süre sonra Kybele Yunan dininin en

popüler tanrıçalarından biri haline gelmiştir. Karadeniz’in güney kıyılarında bulunmuş olan arkeolojik eserler, Kybele kültünün bu

uzakta kalmış bölgedeki dağılımının başlıca kanıtlarıdır.

Bu çalışma Sinope’deki Kybele kültü üzerine odaklanmaktadır. Çalışma kapsamında özellikle Sinop Müzesi’ndeki

naiskos tipi adaklar üzerinde durulacaktır. Sinope kökenli naiskos biçimli adakların Yunan Anakarası ve Küçük Asya’daki başka

adaklar ve Kybele’ye adanmış kaya anıtları ile karşılaştırmalı bir değerlendirmesi, bu coğrafyalardaki gelenekleri izleyen

Sinoplular’ın Kybele kültünün karakteri ve kültürünün bireyselliğini gözler önüne serecektir.

İng-Türkçe int. çeviri:

Sinop’ta Kybele

Sinop’tan elde edilen arkeolojik buluntular Kybele’nin kent ve çevresindeki kültünü doğrulamaktadır. harika

Sinop Arkeoloji Müzesi’nde sergilenen iki heykelcik önemlidir.

Heykelciği Env. HAYIR. 9-1-98, Kybele’yi tahtta oturmuş, sırtı alçak bir şekilde tasvir etmektedir (Res. 1).23

Tanrıça uzun chiton ve duvaklı/epiblemalı yüksek pololar giyer. Uzun saçları uzuyor omuzlar. Sağ eli tahtın yakınında oturan bir

aslanın başına dayanmaktadır. heykelcik kötü koruma durumu ve arkeolojik bağlamının olmaması, güvenli bir şekilde

tarihlenmesini engellemektedir. Env. HAYIR. 5-1-76 (Şek. 2) 1.-2. yüzyıla tarihlenmektedir.24

Tanrıça bir tahtta oturmuş ve elinde bir kılıçla tasvir edilmiştir. akroteri şeklinde iki üçgen çıkıntılı kaide şeklinde yüksek sırtlık.

Kybele, göğsünün altından kuşaklı ve bacaklarının arasına katlanmış uzun bir khiton giyer. alt vücudunun bir kısmı himation ile

sarılıdır. Tanrıça duvaklı/epiblemalı bir polo giyer bu onun sol omzunu örter. Tahtın iki yanında yarı oturan iki aslan tasvir

edilmiştir. Onunla sağ elinde Kybele bir phiale tutmaktadır. Heykelciğin kaidesindeki

Μητρì Θεων κατ’ εύχńν Πρεñϲκοϲ Ϲαβεñνοϲ áνέθηκεν’ yazıtı,

Tanrıların Annesi/Kybele ile oturan figür.25 Priskos yazıtına göre Savinos, heykelciği Tanrıların Annesine adadı.

Kybele’nin yukarıda belirtilen örneklerdeki temsili, tanrıçanın Helenleşmiş halini takip eder.

MÖ 6. yüzyılın ortalarında Küçük Asya’daki Yunan şehirlerinde ortaya çıkan ve Kybele’nin standart ikonografik tipi olarak geç

antik dönem. Tanrıça khiton, himation ve alçak bir taç veya duvaklı pololar. Sol elinde bir kulak zarı ve elinde bir phiale

tutmaktadır. sağ el. Tahtın her iki yanında ona bir veya iki aslan eşlik ediyor. Tüm Kybele’ler değil temsiller, yukarıda bahsedilen

özelliklerin tümüne sahiptir.26 Aslanın çeşitli kombinasyonları, phiale ve timpan yaygındır.

Sinope’de bulunan ve tanrıçaların kutsal alanlarına adak olarak sunulan arkeolojik buluntular veya yerli türbeler, Kybele kültünün

kent ve çevresindeki uygulamasını doğrulamaktadır. İkisi de Sinop Kybele kültünün merkezi ve tanrıçanın Sinop metropolünde

popülaritesi olan Frigya yakınlığı, Milet, kültünün Kara’nın güney kıyısındaki bu belirli şehre yayılmasını açıklayabilirdi.

Deniz.27 L. E. Roller’in Kybele kültünün bu konudaki görüşü ilginçtir.

Miletos’a Marmara Denizi ve Akdeniz’in güney kıyısındaki kolonilerinden tanıtılmıştır. Karadeniz.28 Ancak Kybele kültünün yayılma şeklini tespit etmek bu yazının kapsamı dışındadır. Küçük Asya ve Karadeniz bölgesinde.

kaynak:

RELIGION AND CULTURAL INTERACTIONS IN THE BLACK SEA: THE
CULT OF THE MOTHER OF THE GODS OR CYBELE / KYBELE IN SINOPE
Eleni T. MENTESIDOU