RSS

Kategori arşivi: İSMAİL ERSOY MESLEKİ BİRİKİMLER

MESLEKİ TECRÜBELERİM

GERZE’DE YUNUS EMRE DERLEMESİ

16 May

16.05.2020-BİLKE

1960-1961 de GERZE’de Kırşehirli taş ustalarından derlediğim Yunus Emre Şiiri -İsmail ERSOY

Kalmam yolda ilim ile

Gitmem kula zulüm ile

Bir bezilik unum olsa

Biçer saçda ilim ile

Sap vurdum elim ile

Gönül verdim dilim ile

Bir çitinlik tuzum vardı

Dirlik kurdum dilim ile

Miskinmisin bile bile

Haram yeme güle güle

Kesmik gitmez yelin ile

İmansız evde ilim olsa

Yunus’um dolandım savak

Gün eğilmiş gölgesiz avak

Kösengin’de karadut kurursa

Eşiğinde ezan okusan ilim ile

Derleyen: İsmail ERSOY

*** *** *** *** ***

1979 yılı Maden aramaları sırasında ;Kırşehir ve Aksaray Çevre köylerinde Yaşlılardan dinlediğim Yunus Emre şiiri derlemiştim.

Bu şiiri Yunus Emre anma yılında yazıyorum. Yunus Emre’nin kitaplarda şimdiye kadar yayımlanmamış şiiridir. İLKE ile paylaşıyorum. İsmail Ersoy iersoy377@gmail.com 5433617285

Kalmam yolda İlim ile,

Gitmem kula zulüm ile,

Bir bezilik unum olsa,

Biçer saçda ilim ile.

Sap vurdum elim ile,

Gönül verdim dilim ile,

Bir çitinlik tuzum varsa,

Dirlik kurdum ilim ile.

Miskinmisin bile bile,

Haram yeme güle güle,

Kesmük gitmez yelin ile,

İmansız evde ilim olsa.

Yunusum Emrem savak,

Dervişim deme sen avak,

İki dut Kösengin dutluysa,

Bülbülüsün ilim dilin ile.

Bu şiirin son dörtlüsü Kesikköprü ve çevresindede söyleniyordu.

Yunusum dolandım avak avak,

Gün eğilmiş gölgesiz kavak,

Kösenginde karadut kurursa,

Eşiğinde ezanı okursun ilim ile YUNUS EMRE——————–Derleyen : İsmail Ersoy

***************

Sodyum bi Karbonatın Evsel Kullanımı -İsmail ERSOY

1-Mide ekşimelerinde ; Bir bardak soğuk suya bir çay kaşığı Sodyum bikarbonatı çözdükten sonra yavaş
yavaş içiniz.

2-Ağız içi bakteri leri için ve Ağız içi temizliği için ;1 bardak ılık suya,yarım çay kaşığı Sodyum bi karbonatı çözün ve
bir kaç defa ağızınızda çalkalayın.( Yutmayın)

3-Ağızdaki ülser benzeri yaraların ağrılarını azaltır yatıştırır. Bir bardak ılık suya yarım çay kaşığı Sodyum bikarbonatı çözün ve günde bir kaç kez ağızınızda çalkalayın günde bir kaç kez tekrarlayın.

4-Deodorat olarak;Özellikle Koltuk altı kokularınız için toz veya sulanmış olarak kullanabilirsiniz. Ardındanda bir kaç
dakika sonra temizlemeyi unutmayın.

5-Diş beyazlatmalarında kullanabilirsiniz;Diş plaklarını ve bakterileri temizlemede diş macunlarına ilave ederek de
kullanabilir,özellikle diş plaklarının giderilmesinde faydalı olduğu görülmüştür.

6-Kaşıntılı cilt ve güneş yanıklarını rahatlatmak için;Özellikle mısır nişastası sodyum bikarbonat karışımlarıyla yapılan krem ve çözeltilerile rahatlamalar olduğu görülmüştür.Küvetteki banyo suyuna 1-2 bardak sodyum bi karbonat çözerek de kullanabilirsiniz.

7-KBH’li 136 yetişkin için yapılan çalışmada, sodyum bikarbonat kullananların, böbrek yetmezliği takviyeleri almayan insanlardan % 35 daha az olduğu bulunmuştur.

8-Nasırların tedavisinde Kullanımı;Sodyum bi karkonatlı banyoların nasırları ve cildi yumuşattığı görülmüştür.

9-, Sodyum bikarbonattümörler için ortamı daha az asidik hale getirebilir ve bu da kemoterapi tedavilerine faydalı olabilir. Hayvanlar üzerinde denenmesine rağmen henüz insanlar üzerinde denenmemiştir.

10-Buzdolabınızdaki Kötü kokuları yok etmek için;Bir tabak içine sodyum bi karbonat koyarak ,buz dolabınızın arka
taraflarına yerleştirebilir ,kokuları tazeleyebilirsiniz

11-Egzersiz performansını artırabilir,vucut egzersizlerinizde laktik asit üretir bu asitliği sodyum bikarbonat ,egsersizlerinizin uzamasını sağlayabilir

12-Oda parfümü olarak;Küçük bir kavanoz 1/3 bardak kabartma tozu. En sevdiğiniz uçucu yağların 10–15 damla bir parça bez veya kağıt kabartma tozu ve esansiyel yağları kavanoza ekleyin. Bezle veya kağıtla örtün ve ardından tel ile yerine sabitleyin. Koku azalmaya başladığında, kavanoz

13-Çamaşırlarınızı Beyazlatmada ,en kolay yoludur.Kir ve lekelerin çıkartılmasın da en iyi yoldur. Makinanızın deterjan bölümüne deterjanla birlikte yarım bardak ilave ediniz ,çamaşır yıkama suyunu yumuşatır sistemin kireç tutmasını da önlersiniz

14-Çöp Kokusunu Giderilmesinde;,bilim adamları sodyum bikarbonatın atık kutularının dibinde yayılmasıyla çöp kokusunun% 70 oranında nötralize edilmesine yardımcı olduğunu bulmuşlardır.

15- Mutfak temizliğindeki yardımcınız;Mutfağınızda sodyum bikarbonatı az miktarda suyla karıştırarak bir hamur yapın. Macunu sünger veya bezle istenen yüzeye uygulayın.
Fırın
Lekeli kahve fincanları
Lekeli mermer
Yağ lekeleri
Mutfak fayansları
Tıkalı tahliye
Kararmış gümüş
Mikrodalgalar da

16- Çok Amaçlı Banyo Temizleyici;İşte kabartma tozu ile temizleyebileceğiniz birkaç yüzey:

Banyo karoları
Tuvaletler
duş
Küvetler
Banyo lavabo
Kabartma tozu ve biraz su kullanarak bir hamur yapın. Bir sünger veya bez kullanarak, karışımı temizlemek istediğiniz yüzeye iyice sürün. Yüzeyi 15–20 dakika sonra nemli bir bezle silin.

17- Halı lekelerini Sodyum bikarbonat ve sirke ile
giderebilirsiniz: İlk önce halı lekesini ince bir kabartma tozu tabakası ile kaplayın. Sonra, boş bir sprey şişesini 1: 1 sirke ve su karışımı ile doldurun ve lekeli alana püskürtün. Yüzey kuruyana kadar bir saat kadar bekleyin.Kabartma tozu bir fırçayla gevşetin ve artıkları elektrikli süpürgeyle temizleyin. Leke şimdi tamamen kaldırılmalıdır. Halının üzerinde kabartma tozu kalıntısı varsa, nemli bir havluyla silin.

18-Meyve( kabuğunu soymadan) ve sebzelerde en güvenli kimyasal ve pepdisitlerin temizliğidir.

12–15 dakika sodyum bikarbonat ve su ile yapılan çözeltisine bekletilip yıkanması pestisitlerin neredeyse tamamını çıkardığını tespit edilmiştir.

19-Gümüş eşyaları oksitinin temizlenmesi;Bunun için
Bir alüminyum tencere veya tencere içine konulmuş
alüminyum folyo içine;
1 su bardağı kaynar su
1 çorba kaşığı kabartma tozu
1/2 fincan beyaz sirke
Kabartma tozu alüminyum kabına ekleyin ve yavaşça sirke içine dökün. Sonra, kaynar suya dökün ve gümüşü tepsiye yerleştirin,3-5 dakika sonra veya biraz fazla bekledikten sonra ,gümüşlerinizi durulayıp kurulayın.

20-Yanmış tencerelerinin dibinin temizlenmesi; Tencerenin dibine bol miktarda sodyum bikarbonat serpin ve yanmış alanları örtecek kadar su ekleyin. Karışımı kaynatın ve tencereyi her zamanki gibi boşaltın. İnatçı lekeler kalırsa, bir ovalayıcıyı alın, az miktarda sıvı deterjan ekleyin ve kalan yanmış lekeleri yavaşça çıkarın.

21-Küçük yağ ve yağ yangınlarını söndürmek ;yağ tavalarında sodyum bi karbonat serpiştirerek Karbon dioksit oluşacağında yangın söner.

22-Ayakkabılarınızın koku gidericisi; iki yemek kaşığı Sodyum bikarbonatı iki tülbent veya kumaş parçalarına dökün. Bezleri bir lastik bant veya ip ile sabitleyin ve her bir ayakkabının içine yerleştirin. Ayakkabılarınızı giymek istediğinizde kabartma tozu
torbalarını çıkarın.Kokularının kalmadığını göreceksiniz.

23-İstenmiyen yerlerdeki bitki ve yosunlardan sodyum bikarbonatı üzerine serpiştirerek de kurtulabilirsiniz

24-Çocuk suluk ve mama kaplarını sodyum bi karbonatlı sularda 3-5 dakika bekletip yıkandıktan sonra koku ve
bakterilerden arındığını görebilirsiniz.

İsmail ERSOY

**********************

GERZE ve KÖYLERİ BATIL İNANÇLARI

1970 ve 1980 yıllarında Gerze ve köylerinde topladıklarımdan elde kalanlar,İleride notlarımı bulursan devamını da yazacağım.

İsmail ERSOY

***Gök gürlediği zaman,Kalbur (elek) yuvarlandığında;ters dönerse kıtlık,düz dönerse bolluk olacak denir.

***Yumurtayı biçakla kesersek,tavuk yumurlamayı bırakırmış.

***Taş kaldığımızda;taşın altında karıncalar varsa bolluk,çıkmayacaksa kıtlık olacağına inanılır.

***Gök gürlediğinde;tavuk pini karıştırılıp ”civil civil”sözleri söylenirse,pin içi tavukla dolarmış.

***Gök gürlediğinde;Tahıl anbarı taşlanırsa,içindeki mahsül çoğalırmış.

***Hamursuz ( yufka) ekmeği yaparken ,hamursuz kabarırsa o yılki mahsul bol olurmuş.

***Ocakta yapılan ilk ekmeği yiyen erkeğin karısı ölürmüş.

***Gök kuşağının altından geçen kızlar erkek ,erkeklerde kadın olurmuş.

***Fazla yağmur yağması;gök yüzünün delindiğine inanırılmış.

***Yeni evlenenlerde;kız, kapı üstüne çıkarılıp erkek kapıdan geçirilirse kız evde onun sözü geçecek olacak,erkek kapı üstüne çıkarılıp kız kapıdan geçirilirse erkek evde erkeğin sözünün geçeceğine inanılırmış.

***Gelin alma törenlerinde;buğday serpilirse bolluk olacak denir.

***Gelin alma törenlerinde;pirinç serpilirse ,evlenenlerin evlerinin huzurlu olacağına inanılır.

***Yolcunun peşinden su serpilirse;su gibi gidip geleceğine inanırıl.

***Üzerinde dişi kurt tüyü taşıyan erkeğin peşine,tüm kızlar o erkeğe aşık olur peşine düşermiş.

***Hoca,karayazı muskası yazarsa;İstediğin kızı kendine bağlarsın.

***Sabuna iğne batırılıp hocaya okutulursa;okuttuğunuz insanı deliye cevirirmişsiniz.

***Başınız ağrıyorsa;hocaya muska yazdırıp ,suyunu içerseniz başağrınız bitermiş.

***Evde,incir dalı yakılırsa;evin içinde yılanlar ürermiş.

***Soğan kabuğu yakmak,günahtır.

***Makası,boş olarak açıp kapatmak;evlerinizdeki dirliğin biteceğine inanılır.

***Evde ıslık çalınması,şeytanları eve çağımakmış,

***Soğan tarlasında,soğan yaprağından düdük yapıp öttürülürse ,tarladaki soğanlar kurtlanırmış.

***Ellerini koltuğunun altında tutarsan;babanın öleceğine işaretmiş.

***Ayakta yenilen yemekler,şeytanın yedikleriymiş.

***Ateş yakıldığında; pır pır ederse,düşmanın zengin olacakmış.

***Erkekler ayak üstü küçük abdestini yaparsa,şeytan süpürgesini ıslatırmış.

***Kurban kanını alnına sürersen,dileğin yerine gelirmiş.

***Evin önüne kül dökülürse,gece şeytanlar gelirmiş.

***Gece küülük içine girilirse veya küçük andes yapılırsa şeytan çarparmış.

***Gece tavuk pinine girilmez,uğursuzluk getirirmiş.

***Gece dışarıya su serpilmez,şeytan çarparmış.

***Geceleri,bir kibritle beş lamba yakarsan;şeytanlar çatlarmiş.

***Gece 24 den sonra davul çalmak,şeytanın düğününü yapmakmış.

***Diş ağrısında;mezarlık toprağını yüzüne sürdüğünde diş ağrın geçermiş.

***Güvercin yumurtası ,yeni evlilerin evinde bulundurulursa;o evde daimi huzur olurmuş.

***Cuma akşamları,dikiş dikersen:ölen çocuğunun etlerini dikermişsin.

***Cuma günleri,evsüpürmek,çamaşır yıkamak günahmış.

***Tereyağının biçakla kesilmesi,ineğin süt vermesini durduracağına inanılırmış.

***Dertlerini ve isteklerini bir mektuba yazıp denize atarsan isteklerin kabul olurmuş.

***Geyik boynuzu evinizin kapısı üstüne takılırsa ,soyunun devam edeceğine inanılırmış.

***Puhu kuşunun,evin bacasında veya kiremitliğinde öttüğünü duyarsan;bir uğursuzluğun geleceğine inanırılmış.

***Evin kapısı üzerine nal çakmak ;bereketli ve huzurlu evinin olacağına inanılımış.

***Deniz yengecinin ( bavurya) boynuzu üzerinde taşınırsa düşmanlarınız sizi alt edemezmiş.

***Okunmuş pirinçle dolaşmak ,her işte başarılı olacağına inanılırmış.

***insanın üzerinde mavi renk veya boncuk taşımak ,nazar değmeyeceğine inanılır.

***Ay veya güneş tutulduğunda,teneke çalıp gürültü yapmak ayın veya güneşin hemen geleceğine inanılırmış.

***Dünya tepsi gibi düzmüş,tepsinin altındaki öküz boynuzunu salladığında deprem olurmuş.

***Gece tırnak kesmek ,büyük günahmış.

İsmal Ersoy

***********************

BİLMECELER

1972 1973 yıllarında Gerze ve Dikmen köylerinde derlediğim bilmecelerdir.İSMAİL ERSOY

BÖLÜM 2

Yengen içeride,

Başı dışarıda

***

Yengen içeride,

Etekleri dışarıda

***

Kırmızı pinden

Beyaz tavuk bakar

***

Bizim köyde Dudu var

Eğri büyrü budu var

Yazın gelir görürsün

Güle güle ölürsün

***

Kurt kuyuya düştü

Kuyruğu dışarıda kaldı

***

Kapı dibine saç koydum

Çümle alemi aç koydum

***

Yer altında bir gelin gider.

***

Gökten bir elma düşmüş

Onikiye bölünmüş

Onbirini yemişler

Birine sabır demişler

***

Kapı dibine yoğurt döküldü

Sildim sildim çıkmadı

***

Benim bir oğlum var

Senede bir traş olur

***

Uzaktan baktım, ışılar

Yanına gittim, mışılar.

***

Gök köpek

Kütüğe Hırlar

***

Benim bir kuyum var

Kuyumun içinde suyum var

Suyumun içinde yılanım var

Yılanımın ağzında,

Mercanım var.

***

Çıktım tepeye,

Yular bağladım sıpaya

***

Altı kemer, üstü semer

İçinde bir kara ömer

***

Altı tahta, üstü tahta

İçinde bir kara soyta.

***

Bir küçücük miltaşı

Dolaşır dağı taşı

***

İki ayak üstünde ambar

Onun üstünde ışıldayan

Işıldayanın üstünde, mışıldayan

Mışıldayanın üstünde, karadağ

***

Şu kayada, sap asılı

***

Bağlarsın gezer,

Çözersin durur

***

Tek kıçlı, papak başlı

***

Fadimem pat pat

Donları kat kat

***

Gündüzleri gebedir

Geceleri doğurur

***

Uzun kuyu, günbürer suyu

***

Dört köşe, beş değil

Başı sudan hoş değil

***

Elemez melemez

Ocak başına gelemez

Ocak başına gelirse

Bir daha geri dönemez

***

Gündüz et yer

Gece yıldız sayar

****

Gündüz gider, izi yok

Gece gider gözü yok

***

Benim bir oğlum var

Yongasız ev yapar

***

İstanbul da süt pişti

Kokusu yanıma düştü

***

Benden yüksek,

Tavuktan alçak

***

Ezan okur namaz kılmaz

Karı alır nikah kıymaz

***

Mini mini, küçük sini

***

Sarı çamın damarı

Akşam sabah vurur samanı

***

2. BÖLÜM BİLMECE CEVAPLARI

1- Çivi

2-Şeker pancarı

3-Sümük

4-Kurbağa

5-Çakı

7- Saban

8-Oruç

9-Güneş

10-Harman

11-Denizde ayın gölgesi

12-Balta

13-Gaz lambası

14-Dikiş iğnesi

15-Kaplumbağa

16- Kaplumbağa

17-Göz

18- İnsan

19- Öküzün kuyruğu

20-Çarık

21- Lahana

22-Lahana

23-Yatak

24-yayık

25-Sabun

26-Tereyağı

27-Öküz öğendiresi

28-Deniz motoru

29-Dantel tığı

30 -Mektup

31-Şapka

32-Horoz

33-Mercimek

34-Mısır kırtılı- Mısır ekmeği

******************************************************************************************************************

BİLMECELER 1. BÖLÜM

“Sinop toprağı, Sinop kili, köylerdeki arkeolojik değerler, yerel fiiller gibi bir çok alanda çalışmaları olan Sayın İsmail Ersoy ile BİLKE iyi ki tanıştı. Lavanta, kekik tarımı ve ihracatı ile ilgili söyleşimiz okurlarımızın çok ilgisini çekti. Bu uygulamaların Sinop köylerinde yapılması için, Tarım İl müdürlüğü ve diğer ilgili kurumların dikkatini çekmek istedik. Faydalı olmasını umuyoruz.

Yeni yazımız, İsmail Ersoy’un Sinop köylerinde mesleki çalışmalar yaparken derlediği bilmeceler. Okurlarımız için önce bilmeceleri yazdık. Cevabını, yazının sonunda CEVAPLAR bölümünde bulabilirsiniz.

Bilke, kaybolan kültürlerle ilgili, ZAMAN VE BİLİNÇ konusuna dikkat çekiyor. Bu gün, toplumun eskiye göre daha kaliteli ve insanca yaşayıp yaşamadığını kültürlerin zaman yolculuğunu izleyerek anlayabiliriz. BİLKE, bu nedenle konuyu HİKAYE etmek yerine, bu hikayedelerdeki BİLİNÇ yolculuğunun anlaşılmasını önemli buluyor. Kendini tekrar eden siyaset anlayışının, toplumsal bilince etkisinin neler olduğunu görmemizi istiyor. Eğitim- ekonomi- sağlık- kültür ve daha bir çok alanda, toplum için doğru aşamalar kaydedecek projeler ve sonuç odaklı çalışmalar yapılmasını sağlıklı buluyor. Köydeki kazanımlarımız da değerli, kentteki de. BİZ HEP BİRLİKTE BİZİZ.

” BİLKE İsmail ERSOY’UN derlediği bilmeceler için teşekkür ediyor.

İŞTE BİLMECELER:

Gidiyorum heyimden

İzin aldım beyimden

Bu kuşlar ne kuşudur

Yem yiyor göbeğinden.

Bizim evde Ali var

Tepesinde gülü var.

Kadayıf ,kadayıf

Bizin hanım çok zayıf

Zayıflığına yanmıyorum

Gözünün teki kayıp.

Alçacık dallı

Yemesi ballı

Dağdan gelir tatarina

Ben onu tutarina

Ayakları lisa lisa

Kendisi tombalisa.

Altı mermer,üstü mermer

İçinde bir gelin oynar.

O yanı kaya,

Bu yanı kaya

İçinde ,sarı maya

Şu kayada kıvrım bağcık yuvası.

Otuziki gözlü,

Miskin yüzlü.

10-

Ak leylek,kara leylek

Tek ayak üstünde duran leylek.

O yana pat,

Bu yana pat

Git ,

Kapı dibine yat.

12-

Gece harman gibi

Gündüz orman gibi

13-

Dağa gider uzalır

Eve gelir büzelir.

14-

Dağdan gelir,dak gibi

Kolları,Budak gibi

Eğilir su içmeye

Bağırır Oğalak gibi

15-

Buradan attım hızınan

Yedibin yıldızınan.

16-

Benim bir oglum var

Biri bana bakar

İkisi biribirine

Bahçede biter,makina büker

Akşam sabah ,el yüz öper

18-

Bizim eve kadın geldi

Siz kimsiniz dedi

Beni bilmeyen

İçinden çıkanı yesin dedi.

19-

Çıt çıtan ağacı

Çıta pıtan ağacı

Kırmızı değnek

Trabuzon ağacı

20-

Benim bir atım var

Her şeye konar

CEVAPLARI:

1- DEĞİRMEN

2-KANDİL-LAMBA

3-DİKİŞ İĞİNESİ

4-ÇİLEK

5-KAPLUMBAĞA

6-DİL

7-YUMURTA

8-KULAK

9-ÇARIK

10-KAPI

11-SÜPÜRGE

12-YATAK

13-ZİNCİR

14-GEYİK

15-TÜFEK

16-OCAK

17-HAVLU

18-TENCERE

19-KİBRİT

20-İSİM

**************************************************************************************************************