30.08.2021- A. Yaşar SARIKAYA
Sinop’un dünyaca bilinen en güzel doğa harikasının adı, halk arasında HAMSİLOS olarak yaygındır. HAMSAROZ ise, bu yerin eski adıdır. Sinop adı, M.Ö.’ den beri tüm eski kaynaklarda “SİN ” olarak hiç değişime uğramadan karşımıza çıkar. SİN kökünün hep yaşadığını ve asırlarca da SİNOP olarak kullanıldığını görürüz.
Doğduğum köy hakkında araştırma yaparken de, bu gün hala HASANYERİ denilen bölgenin 1487 yılı kayıtlarında da HASANYERİ olarak kayıtlı olduğunu gördüm. Tarihi kaynaklardan edindiğimiz bilgiler, yer isimlerinin altta yatan bütün kültürlerin hatırasını taşıdığını anlatır bize. Bir kaya parçasının, buzullar öncesinin hatırasını yapısında koruyup hafızasına kaydettiği gibi.
Evet, gelelim HAMSAROZ sözcüğünün anlamına. Sözlüklerde yer almıyor, bu konu mutlaka herkesin dikkatini çekmiştir. Kültür ve Turizm Müdürlüğü sitesinde:
“Hamsilos Tabiat Parkı; Parka adını veren denizin bir nehir gibi kara içine girdiği Karadeniz’deki ria tipi kıyı oluşumunun en güzel örneklerinden biri olan Hamsilos Koyu (halk arasında Hamsaroz olarak da söylenmektedir) ile Akliman Koyu gibi eşsiz güzellikteki iki doğal limanı, bataklık-kumul-deniz ve ormanlık alanları ile zengin biyoçeşitliliği bir arada barındıran doğa harikası bir alan olup İl Merkezine 14 kilometre uzaklıktadır” bilgisi yer alıyor.
Linkini verdiğim sitede:
(Hamsaroz yani ham, olmamış körfez. Bu koyun benzeri sadece Norveç’te vardır. Bu bölgeye “Hamsilos Fiyordu” dense de bu bölge fiyort değil ria tipi kıyı oluşumudur. Deveci Deresi ağzında yer alan 300-400 metrelik bir deniz girintisidir. https://t24.com.tr/) açıklaması yapılmış.
TDK, ARAPÇA, OSMANLICA, KAMUSU TÜRKİ, FARSÇA VE İBRANİCE sözlüklerinde HAMSAROZ sözcüğüne rastlamadım. İbranice sözlükte HAM kökünü aradım: HOM İbranice dilinde SICAK anlamına geliyor.
Farsça χām خام “pişmemiş, çiğ, (mec.) olgunlaşmamış” sözcüğünden alıntıdır.
Farsça sözcük Eski Yunanca ōmos, Ermenice hum հում ve Sanskritçe áma आम (aynı anlamda) ile muhtemelen eşkökenlidir.- https://www.etimolojiturkce.com/kelime/ham1”
Ham kelimesi, dilimizde oldukça kullanılan kelimelerden birisidir. Ham kelimesi Farsça kökenlidir. TDK’ye göre ham kelimesi anlamı şu şekildedir:
-Yenecek kadar olgun olmayan (meyve), olmamış
– İşlenmemiş (madde)
– İdmansız
– Gerçekleşme kolaylığı veya imkânı olmayan
– Kaba, toplum kurallarını bilmeyen, incelmemiş
Strabon, Coğrafyasında AKLİMAN adını ARMENE olarak belirtiyor. Hamsaroz’dan hiç bahsetmiyor.
Bilge Umar’ın Tarihsel adlar sözlüğünde de HAMSAROZ yer almıyor. Saroz Körfezi sözcüğünün anlamını aradım: