RSS

Aylık arşivler: Aralık 2021

HALK BİLİMİ/MEDYA İLİŞKİSİ

30 Ara

30.12.2011- Nebi ÖZDEMİR- Hacettepe Üniversitesi

Özet: Bu incelemede, halkbiliminin dünyadaki ve Türkiye’deki son durumu kısaca
değerlendirilmektedir. Halkbiliminin işlev ve geleceğinin tartışıldığı bu makalede,
folklor ve medya arasındaki karşılıklı ilişki açıklanmaktadır.

………………

Bugünkü bireysel ve toplumsal sorunlar gittikçe çok boyutlu, karmaşık bir
yapı arz etmekte, bu da disiplinler arası ortak çalışmaların gerekliliğini ortaya koymaktadır. Bu sorunların çözülmesinde ve yaşamın daha anlamlı ve yaşanılır kılınmasında halkbiliminin katkısı olacak mıdır, olacaksa nasıl olacaktır? Toplumsal yaşamda sağlık ve idari bilimlerin, diğer disiplinlere göre, baskın oluşu, özetle belirtmek gerekirse, yaşama olan katkılarının bir sonucudur. Halkbiliminin de gelecekte,
benzer bir konuma sahip olabilmesi için bünyesinde hangi değişimler veya dönüşümler gerçekleştirilmelidir, sorusunun da cevaplanması gereklidir. Yukarıda bir bölümü aktarılan bu sorular, günümüz halkbilimcilerinin önemli tartışma başlıklarını oluşturmaktadır. Türkiye’de bu sorunların, birkaç araştırmacının dışında, tartışılmadığı gerçeğinin varlığı, şaşırtıcıdır. Oysa bu konular uzun bir süredir özellikle Batı dünyasındaki folklor tartışmalarının odağında yer almaktadır.


Dünyada, halkbiliminin derlemecilik ve arşivcilik ile geçmişi yeniden kurmaktan ibaret olmadığına ve işlevsel bir sosyal bilim dalı olduğuna yönelik düşünceler, daha 20. asrın ikinci yarısından itibaren ortaya konulmaya başlanmıştı.
Özellikle İskandinav ülkeleri ile Almanya’da, daha sonra da Kuzey Amerika’da halk
hayatı (folklife) adlı halkbilimi alt-dalı ile açık hava müzeleri/halk kültürü müzeciliği, bu eleştirel bakışın bir ürünü olarak ortaya çıktı. Halkbiliminin statik/işlevsel olmadığına yönelik asıl sarsıcı eleştiriler, 1960’lı yılların sonunda görülmeye başladı. Bu bağlamda, Alman Folklor Derneği’nin 1967-1969-1970 yıllarındaki senelik toplantılarında özellikle başlarını Hermann Bausinger’in çektiği “Tübingen Okulu”
mensuplarının eleştirileri ve bu süreçte “Falkenstein Formula” adıyla da tanınan yeni
tanımlamanın ortaya çıkması, yine aynı dönemde Amerika Birleşik Devletleri’ndeki
Genç Türkler adı verilen grubun çalışmaları ilk örnekler olarak gösterilebilir..
Uygulamalı Halk Bilimi (Applied Folklore), bütün bu eleştirilerin bir ürünü olarak
ortaya çıkmış ve “şehir planlaması, turizm, yeni eğlence sistem ve türleri, duvar yazıları, anılar, siyasi fıkralar, popüler kültür, kitle kültürü ” vb. pek çok konu, halkbiliminin araştırma alanına dahil edilmiştir.

Makalenin tamamı için:

https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/987204

 
Yorum yapın

Yazan: 30 Aralık 2021 in BİLİMSEL MAKALELER VE YAZILAR

 

Etiketler: , , , , , ,

//AYŞE’CE //

28 Ara

28.12.2021- Ayşe Ekşi ELMACI

Yazarımızın yazısına geçmeden önce, kültür değerlerinin insan üzerindeki etkisinin önemine değinmek istiyoruz. Örneğin ana çorbası gibi lezzetli bir çorbayı başka kim yapar ki. Çocukluğumuzun saklambaç, tıkıt, yakan top günlerinin tadını, nerede bulabiliriz ki. Nene ellerinin dokuduğu bezi ve üzerine göz nuru ile işlediği özenli nakışları ve o orijinal renkleri hangi fabrika üretebilir ki. Geçmiş geçmişte kalsa da, şimdi hafızalarımızda ???BİLKE

“Altmışlarda çocuk olmak” // ayşe’ce//

Çocukluğumun anılarını oluşturan şeylerden biride çerçilerdir. Ananemin köyü merkez köy olmasına rağmen çok taşıt gelmezdi. Ancak şehre pazar kurulduğunda haftada iki kez koca kamyon gelirdi. Şehre inemeyenler için çerçiler gelirdi köylere ,bambaşka bir dünyaydı sanki at arabasına kurulan. İğneden ipliğe , çanaktan çömleğe. renk renk boncuklar , sakızlar ,küpeler, basması ,pazeni. Köyün meydanında konuşlanır bütün köyün kadınları genci yaşlısı toplanır, küçük bir panayır havası yaşanırdı.

Beni en çok paradan ziyade eski plastik eşyalarla ,eski yün giysilerin takasıydı. Eksik ne alınacaksa vereceği eski plastikler ve yünlü giysiler tartılır ona göre hesap yapılırdı. Beni mutlu eden şey sakızlar ve mavi boncuklu küpeler, bilekliklerdi. Ananem beni kıyısına alır, “seç bakalım ne istiyorsun” derdi. O zaman dünyanın en mutlu çocuğu ben olurdum. (Hala bi kokoşluk var bende demek o günlerden geliyor🙃.)

Genç kızlar çeyizleri için dantel ipleri, tığlar, kendilerine dallı güllü, allı morlu yemeniler alırlardı. Çerçi onca yolu tepmenin ve kazançlı bir günün tatlı yorgunluğuyla geldiği tozlu eğri büyrü yollardan geri dönerdi. Geriye köy meydanında çocukların annelerinin onlara aldığı incik boncukları gösterip hava atmaları. Büyükler dedikodularına devam etmeleri, genç kızları hayallerini kurdukları yuvanın etamine, dantele, oyalara nasıl yansıtacaklarının düşleriyle birbirleriyle şakalaşmalar kalırdı. O zamanlar çerçiler hayallere uzanan yolda, yolu gözlenendi. Altmışlarda çocuk olmak güzel şeydi…!

//ayşe’ce//

 
Yorum yapın

Yazan: 28 Aralık 2021 in KONUK YAZARLAR

 

Etiketler: , , , , , , , ,

“IRIP” SÖZCÜĞÜ HAKKINDA

26 Ara

26.12.2021-A.Yaşar SARIKAYA

İlk insandan bu güne kullanılan sesli harfler aklıma geldikçe, ne evrelerden geçtiğimiz gözümün önüne geliverir. Kök heceler, uygarlıklarla birlikte iletişim ihtiyacını karşılamış; kabul görmüş yerleşmiştir. Kök heceler, yerleşik hayata geçişle zenginleşmiş, coğrafyalara taşınmış, yapısına eklentiler alarak, yeni anlamlar da kazanmıştır.

Gezgin ezgiler gibi, sözcükler de coğrafyaları aşarlar. Brother-birader, balcon-balkon, anni-anne, papa- baba gibi.

Annemin kullandığı, ırıp kelimesini Orhan Veli’nin şiirinde gördüm. Şair, “IRIPLARIN ÇALKANTISINDA” dizesi ile dalgalar arasındaki balık ağının deniz etkisi ile nasıl çalkalandığını anlatıyor. Annem de, “NE IRIP NE IRIP” “IRIPÇI SENİ” “IRIP YAPMA” biçimlerinde kullanır. Örnekler, uyanıklık yaparak öne geçme, sadece kendini düşünme, düzen kurarak iş başarma anlamlarını taşır. Annemin köyü denizden uzaktır. Ağ olarak kullanılan “IĞRIP”; hile, tuzak, yalan anlamlarında kullanılan biçimi ise “IRIP” tır.

Giresun yöresi sözlükte ırıp kelimesini buldum: Tuzak anlamında kullanılmış. Kaynak:(https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/208458)

“Yöntem, tutulması gereken yol” anlamında kullanılışı bir çok il ve ilçede rastladım:

-Denizli -Aydın- Çırpıköy, Bayındır *Düzce, İğneciler *Mudurnu -Bolu- Aliköy *Çaycuma, *Safranbolu -Zonguldak- Kayı *Tosya -Kastamonu- *Ilgaz, *Kurşunlu -Çankırı–Sinop

Çakıralan *Havza -Samsun- Kuzköy *Akkuş -Ordu- *Silifke -İçel

KAYNAK: -Kırklarelihttps://sozce.com/nedir/

15 000 yıldır kullanılan kelimelerle ilgili bir çalışmayı paylaşmak istiyorum:

EN ÇOK KULLANILAN KELİME HAYATTA KALIYOR(https://www.ntv.com.tr/turkiye/15-bin-yildir-kullanilan-kelimeler)
Dilbilimciler, akraba kelimeleri tespit ettikten sonra kelimelerin kullanılma oranı ve yaygınlığını ölçmeye çalıştı.

En çok tekrar edilen kelimenin en yavaş kaybolduğu anlaşılırken, günde ortalama 16 kez tekrarlanan bir kelimenin en az üç dilde hayatta kaldığı anlaşıldı.

Hayatta kalan kelimelerle ortaya çıkan tuhaf cümle ise şöyle:

“Sen, beni duydun! Bu ateşi şu yaşlı adama ver. Siyah solucanı ağaç kabuğundan çıkar ve anneye ver. Ve küllere tükürmek yok!”

Pagel, hayatta kalan kelimelerle kurulan cümlede ‘ağaç kabuğunun’ açıklaması ise şöyle yaptı: “Bazı antropologlarla konuştum. Eski insanların ormanlarda yaşayan, avcı-toplayıcı kabileler olması, ağaçların hayatlarında önemli bir yer tuttuğunu gösteriyor.”

Kelime Kökeni olarak araştırdım. “Yeni Yunanca grîpos γρῖπος  “balık ağı, bir tür balıkçı teknesi” sözcüğünden alıntıdır. Yunanca sözcük Eski Yunanca grîpos γρῖπος  “çubuklardan örülmüş balık avlama sepeti” sözcüğünden evrilmiştir. Bu sözcük Hintavrupa Anadilinde yazılı örneği bulunmayan *ghrebh- “yakalamak, tutmak” fiilinden türetilmiş olabilir; ancak bu kesin değildir. ” https://www.etimolojiturkce.com/kelime/%C4%B1%C4%9Fr%C4%B1p

Kaynaklarda rastlamadım ama, riba kelimesi ile ilgisi olabileceğini de düşünüyorum. Riba, artırma, faiz, yalan, hile anlamında kullanılan Arapça kökenli bir kelimedir.

Araba ve IRIB kelimesi arasındaki sessiz benzeşmesi de ilgimi çekti. Araba tekerleri döner de döner. Dönmek ile hile arasında da çok yakın olmasa da anlam açısından benzerlik vardır.

“Hotan Saka dilinde rraha “at arabası” sözcüğü ile eş kökenlidir. Sakaca sözcük Avesta (Zend) dilinde aynı anlama gelen raθa- sözcüğü ile eş kökenlidir. Bu sözcük Sanskritçe rátha- रथ  “iki tekerlekli tören arabası” sözcüğü ile eş kökenlidir. ” https://www.etimolojiturkce.com/kelime/araba

Annemin kullandığı kelimelere, yeri geldikçe yer vermeye çalışıyorum. Herkesin MAMALİKA olarak bildiği yemeğe KÖLHAMUR dediği gibi. Sözcüğün köle hamuru olduğunu, araştırmalarım hatırlattı. 1500 yıllarında HALEP yaylalarında konaklayan göçerler, köle ticaretini gördükleri için onların yediği “UN LAPASI” köle yemeğini hatırlatmış olmalıydı. Yaptıkları tereyağlı kaşık kesmesine de KÖLEHAMURU ismini vermiş oldukları anlaşılıyordu.

Eskiler, üreten nesillerdi. Artık, sanayileşme ve teknolojinin aydınlığında(!) tüketen toplum olduk. Ya kuru kuru eleştiriyor, ya da hep hazırı tüketiyoruz. Yeni bir yazıda buluşmak dileğiyle.

…

 
Yorum yapın

Yazan: 26 Aralık 2021 in Genel Kültür, Yaşar Sarıkaya yazılar

 

Etiketler: , , , , , , , ,

1927 SİNOP SALNAMELERİ

23 Ara

23.12.2021-BİLKE

1927 SİNOP ViLAYETi EĞiTiM DURUMU VE DERNEKLER
Sinop Vilayetinde “73” talebeli bir orta mektep,

“16755” talebeli muhtelif “19” ilk Erkek ve Kız Mektebi vardı.
Vilayette Cumhuriyet Halk Fırkası, Türk Ocağı, Hilal-i Ahmer, Teyyara, Himaye-i Etfal Ģubeleriyle Muallimler Birliği, Ticaret Odası ve Asar-ı Atika-yı Muhibler Cemiyeti vardı.

Boyabat, Ayancık, Gerze Kazalarında Cumhuriyet Halk Fırkası, Himaye-i Etfal, Türk Ocağı ve Teyyare Cemiyetlerinin Şubeleri de vardı. (15)

VİLAYETİN SAĞLIK DURUMU
Vilayette malarya (sıtma), frengi, zatürre gibi hastalıklar görülmektedir. Ayrıca 40 yataklı bir “Memleket Hastanesi” mevcuttur. Gerze, Ayancık, Boyabat kazalarında muvazene-i umumiyeden idare olunan onar yataklı birer “Muayene ve Tedavi Evi” vardı. Bunların muamelat-ı sıhhiye ve idariyeleri mahalli hükümet etıbbasının (doktorlar) mesuliyeti altındaydı.(16)
Sinop’un sağlık açısından en önemli sorunu yerleşim merkezlerinin birbirinden uzak ve küçük birimlere bölünmüş olmasıydı. Ayrıca yerleşim merkezleri arasındaki ulaşım güçlüğü sağlık merkezine ulaşmayı da geciktirmekteydi. Altyapı olanaklarının yaygınlaşmamış olması ve yerleşim birimlerinin dağınıklığı sağlık hizmetlerinin istenilen düzeye ulaşmasında en büyük engel olarak görülebilir.

VİLAYETİN EKONOMİK DURUMU
Hayvancılık

Sinop Vilayetinin dağlık ve ormanlık olması hayvancılığa elverişli bir ortam hazırlamıştı. Bunun yanında yüksek kesimlerde sert ve soğuk geçen kışlar hayvan yetiştiriciliğinde önemli yem sorunları yaratmıştı.
Vilayette bargir, kısrak, merkep, katır, inek, öküz, manda, koyun ve keçi gibi hayvanlar beslenmekteydi. Hayvanlardan elde edilen ürünleri ise süt, yün, yapağı kılı ve keçi kılı oluşturmaktaydı.(17)


Sinop Vilayetinin genel olarak hayvancılık faaliyetlerine baktığımızda en çok keçi beslendiğini görmekteyiz. Keçinin küçükbaş hayvan olması ve hareket olanağının daha kolay olması, sütünün ve keçi kılının bir gelir kaynağı olması bunda etkili olmuş olabilir. İkinci sırada en çok yetiştirilen koyun için de aynı durum söz konusudur diyebiliriz. Dikkati çeken bir nokta da Sinop merkezde inek sayısının diğer kazalara nazaran az olmasına rağmen süt üretiminin fazla olmasıdır.
Tabloda dikkati çeken bir durum da hayvansal ürünlerin üretiminin olmayışıdır. Buna sebep vilayette bu dönemde hayvansal ürünleri değerlendirecek kuruluşların henüz olmayışı olabilir. Ayrıca tabloda et üretimiyle ilgili bir bilgi de verilmemiştir.
Karadeniz’e oldukça uzun bir kıyısı olan Sinop Vilayetinin su ürünleri ile ilgili bilgi de bu salnamede verilmemişken 1925-1926 Türkiye Cumhuriyeti Devlet Salnamesinde tuzlu balık üretiminin yapıldığı görülmüştür.(18)

Bunun sebebi mübadele sonucu Rum nüfusun göç etmiş olması ve büyük olasılıkla onların iş sahaları olan tütün işleme ve tuzlu balık üretiminin de yavaşlamasıdır. Bir başka ihtimal ise veriler aynı olduğu için belirtilmemiş olabilir.

Madenler

Sinop yeraltı kaynakları açısından oldukça fakirdir. Bundan dolayı madencilikle uğraşan insan sayısı da çok azdır. Boyabat ve Durağan’da linyit damarları mevcuttur.(22)

Salnamede de madenlerden Ģu şekilde bahsedilmektedir; Boyabat Kazasının Durağan mevkiinde Haziran 314 tarihinde Musa Ağa namında birisi tarafından imtiyazı alınan ve elyevm gayr-i faal bulunan arsenik madeni ile yine Boyabat Kazasının Ekinviran mevkiinde petrol madeni vardı.(23)

15 Türkiye Cumhuriyeti Devlet Salnamesi 1927-1928, 941.

16 Türkiye Cumhuriyeti Devlet Salnamesi 1927-1928, 941.
17 Türkiye Cumhuriyeti Devlet Salnamesi 1927-1928, 937.

18 Türkiye Cumhuriyeti Devlet Salnamesi 1925-1926, İstanbul.

22 Yurt Ansiklopedisi, “Sinop”, C. 9, 6747-6829, İstanbul.
23 Türkiye Cumhuriyeti Devlet Salnamesi 1927-1928, 938.

KAYNAK: Hürü SAĞLAM TEKİR-

Kafkas Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi
Kafkas University Journal of the Institute of Social Sciences
Sayı Number 13, Bahar Spring 2014, 133-145
(DOI:10.9775/kausbed.2014.009)

PDF tamamı:

https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/116204

 
Yorum yapın

Yazan: 23 Aralık 2021 in eski sinop

 

Etiketler: , , , , , , , , , ,

SİNOP KÖY EVLERİ(2)

18 Ara

18.12.2021-BİLKE

Sinop köylerinde, yerleşimler dağınıktır. 1071’den sonra Anadolu’nun her tarafından Sinop’a yapılan göçler dağınık gruplar halinde olmuştur. 2-3 ev bir mahalle, bir sülale bir mahalle oluşturmuş, bu yüzden evler dağınıktır. Sahilden yükseklere çıkıldıkça, evlerin ve ambarların mimarisi değişir, detay azalır, kullanım amacı öne çıkar ve işlev kazanır.

Gerze- Tilkilik Köyü Ambar
FOTO: Vitrin Haber-Sinop’un Erfelek ilçesi Kaldırayak köyü Kuz Mahallesi. Karadeniz’in mühendislik harikası serender yapıları her geçen gün çürümeye ve yıkılmaya yüz tutuyor. Vitrin Haber
FOTO:Gerze- Tilkilik Köyü- Doğal Temel Taşları-Yaşar SARIKAYA
Foto – Eğimli alanlarda her zaman minazların arasına taş örülmez. Burada ev sahibinin bu
alanı kullanmak istemesi ya da taşa ulaşamama gibi etkenler minazların arasının boş bırakılmasına
neden olabilir ( Ayancık Kızılcakaya Köyü)-Prof.Dr. Cevdet YILMAZ-Mutlu KAYA

Sinop’ta ahşap konaklar, kent merkezinde olduğu gibi köylerde de vardır. Konaklar sülale adı veya sülalenin ileri gelen kişisinin adı ile anılırlar. Sinop Merkez Avdan Köyü Sarıdüz Mahallesi 1 numarada yer alan Tercümanoğlu Konağı akademik bir çalışmaya konu olmuş.

FOTO: HAYRUNNİSA TURAN-Sinop’ta Geleneksel Bir Türk Evi: Tercümanoğlu Konağı

Çalışmanın detayını aşağıdaki linkte bulabilirsiniz:

https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/609435

Yakup Ağa Konağı- Gerze- Eski ve yeni hali

Ne emeklerle yapılmış bu yapılar. Ustaları bu dünyadan göçüp gitseler de tahtaların her zerresine sinen izleri bu gün de gelecekte de yaşayacak. Köylerde saklı olan ahşap ev ve ambar kültürümüzü, kentin karmaşası sevdasına yitirmeyelim, fotoğraflayalım.

 
Yorum yapın

Yazan: 18 Aralık 2021 in eski sinop köyleri

 

Etiketler: , , , , , , ,

SİNOP KÖY EVLERİ

13 Ara

13.12.2021-BİLKE

“Yerleşmelerin çekirdeğini oluşturan en temel unsur meskendir. Meskenler, yapı malzemesi ve düzenleniş şekilleriyle bulundukları coğrafi koşulların etkisini taşıdıkları ve bu etkiyi yansıtabildikleri oranda coğrafi önem taşırlar. Bu etkiyi yansıtanlar da daha çok kırsal meskenlerdir (Tolun-Denker, 1977:60).”

Akçaçam Köyü Evi- FOTO: Geleneksel Kır Meskenlerinde Mimari Degradasyon: Sinop İli Örneği-MUTLU KAYA
Ayancık Kurtköy Evi- foto-Geleneksel Kır Meskenlerinde Mimari Degradasyon: Sinop İli Örneği-MUTLU KAYA
Ayancık Köy Evi Tuvalet-FOTO:Geleneksel Kır Meskenlerinde Mimari Degradasyon: Sinop İli Örneği-MUTLU KAYA


“Kültüre sahip çıkmak gerek. Bu evlerin her köşesinde, her bir miliminde ne anılar, ne izler saklı. Hormonlu gıdalar, doğal gıdaları solladı geçti ya, ahşap evler de yerini taş ve demir yığını binalara bıraktı. Kıymet bilmeyen topluma dönüştük. Üretmiyor, hep tüketiyor ve buna alışıyoruz.

Gençler, köyünüzdeki doğal yapıları, doğal olan kültür mirasını koruyun, arşivleyin. Buğday kayıp, tohumlar kayıp, topraklar boş. Fotoğraflamayı olsun ihmal etmeyelim.” BİLKE

Yazımızın girişinde yer alan paragraf kaynak:

https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/696991

 
Yorum yapın

Yazan: 13 Aralık 2021 in eski sinop köyleri

 

Etiketler: , , , , , , , , ,

C.SÜREYA’NIN “BULGUCU ADAM”I S.KARAKOÇ

10 Ara

10.12.2021- BİLKE

Cemal SÜREYA’nın kaleminden Sezai KARAKOÇ:

“Bulgucu adam. Belki de ülkemizdeki tek bulgucu. Çok daha yetenekli Mehmet Akif’in tinsel görüntüsüyle, adam akıllı dürüst bir Necip Fazıl’ınkini iç içe geçirin, yaklaşık bir Sezai KARAKOÇ fotoğrafı elde edebilirsiniz. Öyle bir Müslüman ki, Marks da bilir, Nietzsche de bilir. Rimbaud da bilir, Salvador DALİ de sever, Nazım da okur.

Alçak gönülle katı yüksek uçuyor… Şemsiyesi yok. “

Düşün insanının şiiri: 

SÜRGÜN ÜLKEDEN BAŞKENTLER BAŞKENTİNE
Senin kalbinden sürgün oldum ilkin
Bütün sürgünlüklerim bir bakıma bu sürgünün bir süreği
Bütün törenlerin şölenlerin ayinlerin dışında
Sana geldim ayaklarına kapanmaya geldim
Af dilemeye geldim affa layık olmasam da
Uzatma dünya sürgünümü benim
Güneşi bahardan koparıp
Aşkın bu en onulmazından koparıp
Bir tuz bulutu gibi
Savuran yüreğime
Ah uzatma dünya sürgünümü benim
Nice yorulduğum ayakkabılarımdan değil
Ayaklarımdan belli
Lambalar eğri
Aynalar akrep meleği
Zaman çarpılmış atın son hayali
Ev miras değil mirasın hayaleti
Ey gönlümün doğurduğu
Büyüttüğü emzirdiği
Kuş tüyünden
Ve kuş sütünden
Geceler ve gündüzlerde
İnsanlığa anıt gibi yükselttiği
Sevgili 
En sevgili
Ey sevgili
Uzatma dünya sürgünümü benim

Bütün şiirlerde söylediğim sensin
Suna dedimse sen Leyla dedimse sensin
Seni saklamak için görüntülerinden faydalandım Salome´nin Belkis´in
Boşunaydı saklamaya çalışmam öylesine aşikârsın sen bellisin.
Kuşlar uçar senin gönlünü taklit için
Ellerinden devşirir bahar çiçeklerini
Deniz gözlerinden alır sonsuzluğun haberini
Ey gönüllerin en yumuşağı en derini
Sevgili 
En sevgili
Ey sevgili
Uzatma dünya sürgünümü benim

Yıllar geçti sapan ölümsüz iz bıraktı toprakta
Yıldızlara uzanıp hep seni sordum gece yarılarında
Çatı katlarında bodrum katlarında
Gölgelendi gecemi aydınlatan eşsiz lamba
Hep Kanlıca´da Emirgân´da
Kandilli´nin kurşunî şafaklarında
Seninle söyleşip durdum bir ömrün baharında yazında
Şimdi onun birdenbire gelen sonbaharında
Sana geldim ayaklarına kapanmaya geldim
Af dilemeye geldim affa layık olmasam da
Ey çağdaş Kudüs (Meryem)
Ey sırrını gönlünde taşıyan Mısır (Züleyha)
Ey ipeklere yumuşaklık bağışlayan merhametin kalbi
Sevgili 
En sevgili
Ey sevgili
Uzatma dünya sürgünümü benim

Dağların yıkılışını gördüm bir Venüs bardağında
Köle gibi satıldım pazarlar pazarında
Güneşin sarardığını gördüm Konstantin duvarında
Senin hayallerinle yandım düşlerin civarında
Gölgendi yansıyıp duran bengisu pınarında
Ölüm düşüncesinin beni sardığı şu anda
Verilmemiş hesapların korkusuyla
Sana geldim ayaklarına kapanmaya geldim
Af dilemeye geldim affa layık olmasam da
Sevgili 
En sevgili
Ey sevgili
Uzatma dünya sürgünümü benim

Ülkendeki kuşlardan ne haber vardır
Mezarlardan bile yükselen bir bahar vardır
Aşk celladından ne çıkar madem ki yâr vardır
Yoktan da vardan da öte bir Var vardır
Hep suç bende değil beni yakıp yıkan bir nazar vardır
O şarkıya özenip söylenecek mısralar vardır
Sakın kader deme kaderin üstünde bir kader vardır
Ne yapsalar boş göklerden gelen bir karar vardır
Gün batsa ne olur geceyi onaran bir mimar vardır
Yanmışsam külümden yapılan bir hisar vardır
Yenilgi yenilgi büyüyen bir zafer vardır
Sırların sırrına ermek için sende anahtar vardır
Göğsünde sürgününü geri çağıran bir damar vardır
Senden umut kesmem kalbinde merhamet adlı bir çınar vardır

Sevgili 
En sevgili
Ey sevgili

Sezai KARAKOÇ


		
 


		
			


				

			

				Yorum yapın
				
Yazan:    10 Aralık 2021 in Eğitim

			

			
 

		

		
Etiketler: , , , , , , , , 
	


		
				

							İÇİMİZDEKİ ÇOCUK YİTMESİN
					

	
				

			

								
					07
					Ara
				
							

		

	
	

		
		

07.12.2021- Şafak Gündüz SARIKAYA





foto-tipitip





Eskiden cep telefonu, internet olmadığı zamanlardı.





Hayat basit ancak rafineydi sanki, kim bilir o zamanlar daha mutluyduk belki de.





Şimdi dijital ve global dünyada insanlar daha kopuk, bireyci ve pragmatik olmaya başladılar gibi.





Çocukken, oyun oynamak için gelen arkadaşlarım eve seslenirlerdi.  Ya balkondan ya da mutfak camından bakardım.





Yine bir gün bir arkadaşım gelmişti, evin önünde başı önüne eğik duran kavak ağacının hışırdayan yaprakları arasından gördüm arkadaşımı. O kavak ağacının başı önüne hep eğikti, saygılıydı ama bir o kadar da mutluydu. Bu gün yerinde olmasa da, hışırdayan yapraklarının melodik sesi hala kulaklarımda.





Neyse arkadaşımı unutmayalım, bana “N’apisin, tipitip oynilim mi?”, diye sordu. Bu konuşma tarzı Sinop merkezde olup, bir tür n’apiyon, n’örüyon gibi bir ağız diyebiliriz. Ayrıca tipitip de, 1970’li yıllardan günümüze kadar uzun burunlu, büyük gözlüklü, papyonlu, yuvarlak şapkalı bir çizgi kahramanı. Sakızın ambalajında tipitipin ayrı maceraları olurdu o günlerde. 





Hala var mı, inanın bilmiyorum. Ama bakın burası çok önemli, alt tarafta da bir sıra numarası olurdu. Biz oyunumuzu bu numaraya göre oynardık. Arkadaşım: 





“n’apisin, geli misin?”, dedi. Ben de doğal olarak:





“gelim” (anlamı geliyorum) diye karşılık verdim. 





Cebime tipitipleri doldurup aşağı inip, alt 10, üst 15 diye oynuyorduk. Alt 10 yani alttaki rakam üsttekinden büyükse kaybeden karşı taraf kazanana 10 adet veriyordu. Gel zaman git zaman ben bu oyunu çok iyi oynar oldum, hatta namımı duyan Sinop’un çok farklı yerlerinden çocuklar benle tipitip oynamaya gelirlerdi. Hani batının hızlı silahşörleri gibi(!), neyse onun sonu iyi olmuyordu galiba. Yani havam o biçimdi tipitipte.





Ben de bir gün, iyi oyunculardan birini İstiklal İlkokuluna davet etmiştim. Okulun dik yokuşu evimizin de olduğu Kuruçeşme Sokağa çıkıyordu, sokağın sonundan kıvrılan yol Tarzan Kemal’in evinin önünden Balatlar Kilisesi’ne dönüyordu. Tarzan Kemal’in evinin önünden devam eden yol ise Ada Mahallesi’ne ve Zeytinliğe devam ediyordu. Okuldaki çocuklar terleyince musluktan kana kana su içiyorlardı, yani su bile o zaman daha berrak ve temizdi.





Tipitip işinde ilerleyince, ablamın öğretmen okulunda yaptığı güzel mukavva kutuya tipitipler koymak için kullanmaya başladım. Oynadığım kişiler karton kutunun içindeki tipitip kağıtlarını görünce, özenime çok şaşırıyorlardı.





Daha ilkokulda olmama rağmen, benden büyük kardeşlerimle birlikte evde öğrenmediğim iskambil oyunu kalmamıştı. Sayı tamamlamak için oyuna ablamı da davet ederdik. Biz 3 erkek kardeş oyunda tecrübeliyiz, ablamın sorularını da gülerek hatırlıyorum. 





” Koz hangisi? ” Sonunda, aramızda o da tecrübe kazandı. 





Tavlayı da çok iyi öğrenmiştim. (Rahmetli Selçuk Bıçakçı hatta çok şaşırıyordu bu halime, toprağı bol olsun.) Bu becerilerim, daha sonraki yıllarda beni kahve köşelerine çekmeyi başaramadı. Düşünüyorum da, o gidişle kumarbaz bile olabilirdim.





Bu tür oyunlar ve kazanma hırsı aslında insan egosunu, bilinç altına sürülmüş kırılganlıklarından dışa vuruş yansıması bir nev’i. Yani geliri iyi olanlar da olmayanlar da yapıyor. Belki başka faktörler de olabilir, kısa ve çabuk yoldan zengin olma, topluma kendini ispat etme v.s.





Günümüzde cep telefonları, sosyal medya, arama motorları ile dolu dünyamızda, teknoloji hayatı rahatlatmasına rağmen eskiye daha mutlu olduğumuz geçmişimize özlem duymuyor değil miyiz?





Bakın, Tuncel Kurtiz şunları söylemiş:





“Yastık değil, kafa rahat olacak,





Döşek değil, vicdan rahat olacak,





Ve insan yorgana değil,





Huzura sarılıp uyuyacak.”





ŞGS


		
 


		
			


				

			

				Yorum yapın
				
Yazan:    07 Aralık 2021 in ŞAFAK SARIKAYA ANILAR

			

			
 

		

		
Etiketler: , , , , , , , , , , ,