28.02.2021-BİLKE
Batıdaki bir çok merkezde, mühürlü 20.000 Sinop Amforası bulunuyor. Sinop değerlerinden nerede ne varsa gündemimize almaya devam ediyoruz. Kentimizin, TURİZM şehri olması hedefleniyor. Biz de bu konuda araştırmalar yapıyoruz.
Fotoğrafta damgalı Sinop Amforası, altına düşülen notta şu yazıyor:
Not: Sinop Amforalarının büyüklüğünü göstermek için bana modellik yapan ve yazılarımı bilgisayarda temize çeken Gazeteci kızım Doğa Desen Aydemir’e teşekkür ederim.
Sinop tek başına Karadeniz’in en büyük amfora üretim merkeziydi. Bunu da öncelikle limanının doğal avantajına borçluydu. Tarihin babası Herodot, “Herodot Tarihi”nde Sinop’u Karadeniz’in en büyük ve önemli kentlerinden biri olarak anar. “Antik Çağda Amforalar” adlı ciddi bir kitabı bulunan Sn. Ersin Doğer ise bu kitabında Batıdaki bir çok merkezde mühürlü 20.000 Sinop amforasının bulunduğunu belirtir.
Strabon’sa coğrafyasının Anadolu bölümünde Sinop’u uzun uzun anlatır ve aynen şöyle der: “Sinope dünyanın o kısmındaki kentlerin en önemlisidir. Bu kent Miletoslular tarafından kurulmuştur.” (Benim görüşüme göre Strabon yanılmaktadır. Çünkü Sinop’ta yerleşim bronz çağında başlar. Strabon ancak “kuruldu” kelimesiyle kolonileştirmeyi kastediyor olabilir.) Burada bir deniz üssü kuran kent Kyaneai (İstanbul Boğazı) berisindeki denizlere egemen oldu. Sonra kenti Romalılar ele geçirdi. Sinope hem doğa hem de insanlar tarafından çok güzel bir şekilde süslenmiştir. Şehir bir yarımada üzerine kurulmuştur. İç ve dış limanları ve olağanüstü iyi palamut dalyanları bulunur. ( Herhalde Azak denizinden çıkan kefallerde bu ağlara giriyordu.)
Roma İmparatoru Hadrianus anılarını yazdığı kitabında M.S. 2. yy.da ekonomik ve stratejik önemi olan Sinop Limanı’nı genişlettiğini ve bizzat gidip denetlediğini anlatır.
Sinop amforalarıyla M.Ö.4.y.y. dan itibaren başta Avrupa ve Rusya İçleri olmak üzere çok çeşitli mallar gönderilmiştir. Şehir zaten aynı zamanda büyük bir Pazar yeriydi. Sinop amforalarının ortak özelliği bana göre son derece iri ve diri oluşlarıdır. Bu amforalarda ağızlar geniş, işçilikler ustacadır. Ben şahsen Sinopluların ünlü Kos çömlekçilerine fark attıklarına bile inanıyorum. Sinop amforaları büyük kulplu , geniş karınlı , aşağıya doğru incelen formdadır. Bazı amforalarda dipler aşağıya doğru bir mızrak gibi iner.
Arkeolog Dr. Sn. Selin Tezgör ‘ün 1998/ Skylife da çıkan makalesinde ise Sinop Amforalarıyla ilgili şu bilgiler yer almaktadır:
“1993 yılında Türk ve Fransızlardan kurulu bir ekip Sinop tarihinin bu bölümüne ışık tutmak amacıyla amforaların yapıldığı atölyeleri araştırmaya girişti. Ekip, Sinop ve çevresindeki 20 km çapında bir arazide yaptığı bir haftalık çalışma ile 8 atölyenin yerini buldu.
O zamandan beri Boztepe Yarımadasında yapılan kazılarda Helen Dönemine ait 3 atölye tarihin derinliklerinden çıkartıldı. Fırınlarda bir kulpunda çömlekçinin veya şehrin hakiminin adını taşıyan, damgalı amforalar bulundu. Bazılarında, paraların üzerinde de görülen ” yunusun üzerinde kartal” sembolü vardı.
Diğer büyük bir atölye de, Sinop’un 13 km. doğusunda bulunan Demirci Limanındaydı. Bu atölyenin M.Ö. 3. Yy. dan, 7. Y.y.’a kadar faaliyette olduğu sanılıyor. Sözünü ettiğimiz önemli araştırmalar sayesinde ondan fazla fırının yeri tam olarak belirlenerek gün ışığına çıkarıldı. Pek çok amfora çeşidi şimdi Sinop yapımı diye ayırdedilebiliyor. Örneğin “havuç amfora” olarak adlandırılan kırmızı kilden yapılmış,uzun boyunlu, ince gövdeli, minik kulplu amforalar da bulunuyor. ” (M. Aydemirin notu: Sn. Oğuz Alpözen’in ” Bodrum Sualtı Arkeoloji Müzesi Ticari Amforaları/ 1995 ” teki kitabında bu amforalar (Zemer1997/49 , Siciallano- Sibella/1991/105’teki teşhislerine dayanarak M.S. 3.-4. Yy./ Lübnan -Tripoli kökenli olarak verilmişti. Bu tahmine ben zaten hiçbir zaman katılmadım.
Çünkü koleksiyonuma bu amforalar hep Karadeniz’den geldi. Kökenini Sinop ve İğne ada arasında aradığım bu amforaların gerçekten Sinop’ta imalat fırınları bulunmuşsa ben de rahatlamış olacağım.) “
Amfora atölyeleri Sinop’ta artık tespit edilmiş durumdadır. Yeni kazılar yapılırsa mutlaka daha başka atölyelerin de var olabilir. Sinop amforalarının Türkiye’de farklı müzelerinde olduğu da biliniyor. Ticaret merkezi dönemlerinde dünyanın her yerine mal taşıyan amforalar, dünya müzelerinde de tespit ediliyor.
Her ilimizin değerleri korunsun ki, içte güçlenelim.
BİLKE-BİLKE-BİLKE
SİNOP BİLİM KÜLTÜR EĞİTİM DERNEĞİ 