RSS

Etiket arşivi: bilke keten

SİNOP BALATLAR KİLİSESİNDE BULUNAN KETEN DOKUMA ÖRNEĞİ

08 Eki

08.10.2022- BİLKE

Sinop’ta Keten Dokumacılığı–EDİTÖR PROF. DR. HASAN ARAPGIRLIOĞLU


Sinop, Türkiye’nin en kuzey ucunda, Karadeniz Bölgesi’nin sınırları içinde yer almaktadır. Sinop Balatlar Kilisesi’nde yapılan kazılarda bulunan arkeolojik tekstil örneklerinde ketene rastlanmış olması yörede
keten dokumacılığının çok eski tarihlere dayandığını kanıtlar niteliktedir (Çelik Hekim, 2019: 151) (Bkz. Fotoğraf 5).

Fotoğraf 5: Balatlar Kilisesi’nde Bulunan Keten Dokuma Örneği (Şafak Akalın Arşivi, 21.07.2012)

Sinop’un özellikle Ayancık ilçesinde günümüzde az da olsa keten üretimi yapılmakta ve keten dokunmaktadır. Ayancık ilçesi, Sinop iline 60 kilometre uzaklıktadır ve adını Ayan Tepesi’nden almaktadır. İlçenin kendi adı ile bilinen Ayancık keten dokumaları, geçmişte yoğun olarak dokunarak hayatın her alanında kullanılmıştır (Görgün, 2010: 22).
Ayancık ve civarındaki yöresel giysilerin temelini keten dokumalar oluşturmaktadır. Ayancık keten dokumaları, hem atkısı hem de çözgüsü keten olan dokumalar, atkısı keten çözgüsü pamuk olan dokumalar, atkısı pamuk çözgüsü keten olan dokumalar olmak üzere üç farklı şekilde yapılırlar (Tüm Cebeci, 2019: 1191).
Yörede, keten lifleri iplik haline getirildikten sonra bezayağı tekniği ile dokunarak bez haline getirilir. Bezayağı tekniği ile birim alandaki bağlantıların sık olmasından dolayı sağlam yapılı dokumalar elde edilir
(Aksoy, 2016: 253). Yörede “düzen” adı verilen ahşaptan yapılmış dokuma tezgâhında dört çerçeve ve iki adet ayak vardır (Asuman Yılmaz, 12.08.2019 tarihli görüşme). Çözgü iplikleri her tarak aralığından çift
geçirilir. Kumaş genişlikleri 47, 48, 50, 52 cm arasında değişir. Bazı dokumaların çözgüsünde pamuk ipliği kullanılmaktadır ve kalınlığı 20/1, 16/1 nm. aralığındadır. Bazı dokumaların ise hem atkısında hem
de çözgüsünde keten iplik kullanılmaktadır. Atkıda ve çözgüde kullanılan keten ipliğinin kalınlığı 8, 10, 12, 14 nm. arasında değişir. Dokumalarda kullanılan ipliğin kalınlığına göre atkı tel sayısı 1 cm de 12, 14 veya
16’dır Dokumalarda kullanılan tarağın sıklık veya seyrekliğine göre çözgü tel sayısı 1 cm de 12, 16 veya 20 dir1 (https://www.ci.gov.tr/Files/GeographicalSigns/263.pdf, Erişim Tarihi: 18.10.2019).
Keten dokumalar yörede başörtüsü, iç çamaşırı, yatak örtüsü, divan örtüsü, minder yüzü, yastık yüzü, peştamal, cepken, bel için kuşak, peşkir (Bkz. Fotoğraf 5, 6, 7) ve üç etek olarak kullanılmıştır. Üç eteğin
içine yine ketenden dokunmuş yakası işlemeli göynek giyilmiştir (Bkz. Fotoğraf 8, 9). Yörede keten dokumalar bacağa giyilen ve ayak bileklerine gelen yerleri işlemeli olan “paçalı don” (Bkz. Fotoğraf 10, 11), hem süs olarak kullanılan hem de saçları tutmaya yarayan “nezgep” ve nezgebin çene altından geçen motifler ile süslü parçası olan “yengil” olarak da kullanılmıştır (Bkz. Fotoğraf 12, 13) (Asuman Yılmaz, 12.08.2019 tarihli görüşme).

Akademik çalışmanın tamamı:
https://www.gecekitapligi.com/Webkontrol/uploads/Fck/gsf_5.pdf

“Anadolu’nun ve Sinop’un köylerinde keten, bu tarımına uygun yerlerde yetiştirilmiştir. Ayancık, yaka, nezgep, yengil işlemeleri ile Sinop yöresinde zenginliği ile dikkat çeker. Projelendirip değerlendirme fırsatlarını yakalayan ilçe olarak bu alanda öne geçmiştir. BİLKE “

 
Yorum yapın

Yazan: 08 Ekim 2022 in BİLİMSEL MAKALELER VE YAZILAR

 

Etiketler: , , , , , , , , , , ,

SİNOP’TA KETEN EKİLEN KÖYLER

06 Mar

06.03.2021-BİLKE

Üretim ve tarım konusunda dertleşelim bu gün. Sinop keten tarımı konusunda tarihte neler olmuş bir bakmak gerek. Amacımız, toprağı işlemek konusunda duyarlı olmak ve doğanın kıymetini bilmemiz için. Hani gel zaman git zaman derler ya masallarda, keten konusu da GEL ZAMAN GİT ZAMAN ifadesini hatırlattı bize. Zaman geçti, ama bir arpa boyu yol aldık mı siz karar verin.

Biz toprağa değer vermedikçe o da bize ürün vermeyecek, hassasiyetimiz bu yüzden. TOPRAK ANA bize küskün, TOPRAK ANA çorak; tohum bekler, su bekler, ürün bekler.

1487 ve daha sonraki yıllarda keten tarımı yapılan köylere bakalım:

Keten tarımı, tarihi ve ne kadar ürün alındığı tabloda görülüyor. Devam edelim köylerimize:

Ne olurdu, halk üretse, devlet destek verse ve insanımıza gelir kapısı açılsaydı.

Ne çok köyde keten tarımı yapılmış ve bundan devlet vergi almıştır. Yine olması için atılan tüm adımları destekliyoruz. Keten tarımı konusunda Ayancık ilçemizin girişimlerini göz ardı edemeyiz. Devlet destekli olmadıkça da sürdürülebilir olamadı. 80’li yıllardan beri, bu konuyu gündeme taşınıyor. Toplantılar yapılıyor, eski keten fabrikası konusunda brifingler sunuluyor. Gele gele geldik bu güne. 2017 de başlatılan projenin, sürdürülebilir olmasını çok istiyoruz. Proje hakkında Sinop İl Tarım Orman Müdürlüğü haberini paylaşıyoruz:

İlimizde 2017 yılında başlatılan Keten Üretimini Geliştirme Projesi kapsamında çalışmalarımız devam etmektedir. Daha önce Ayancık İlçesinde 48 dekarlık alanda yapılan adaptasyon ekim denemelerinde istenilen sonuçlar alınmış ve yöremize uygun liflik keten çeşitleri tespit edilmişti. 2018 yılı kasım ayında ise Merkez ilçe Kabalı ve Taşmanlı köyleri ile Gerze İlçesi Çırnık köylerinde Trakya Araştırma Enstitüsü Müdürlüğünden temin edilen keten çeşitleri ile toplam 5 dekarlık alanda demonstrasyon ekimleri yaptırıldı. Ocak 2020 tarihi itibarı ile çıkışlar istenilen seviyede olup bitki boyu 5 cm geçtiği gözlendi. Haziran ayında yapılacak olan hasat sonrası bölgeye uygunluğu tespit edilmiş olunacak.

      2020 yılı üretim döneminde Samsun Karadeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü ile Trakya Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğünde tescil işlemleri gerçekleştirilen liflik keten çeşitleri ile İlimiz çiftçilerine keten ekimi yaptırılacaktır. Sözleşmeli Tarım Modeli kapsamında yetiştiriciliği yaptırılacak keten üretimi ile İlimiz Keten Üretim Merkezi olması amaçlanmaktadır.

Memleketimiz ve insanımız için adımların hızlanması dileğimiz. İnsanımız iş istiyor, normal yaşam koşullarında yaşamak istiyor. Devlet desteği toprağa üretime inşallah diyoruz.

 
Yorum yapın

Yazan: 06 Mart 2021 in eski sinop

 

Etiketler: , , , ,