07.03.2024- Özhan ÇAKICI – Etimoloji- Sözcüklerin ve Deyimlerin Kökeni Grup MODERATÖRÜ
BİLKE YORUM: Bu değerli çalışma için Sayın Ö. ÇAKICI’YA çok teşekkür ediyoruz. Dünya genelinde dillerin ortaya çıkışı, yayılışı ve etkileşimleri konusu, en zor bilimsel çalışmalar arasındadır. Bulunan belgelerin tarihsel sıralaması günümüze ışık tutmaktadır. Eskiye dönük, yeni aydınlatıcı belgelerin bulunması tarihin gizemlerini aydınlatacaktır. Bir de 6. yy tarihlendirilen Çoyr Yazıtı vardır. Bilim insanları arasında net değildir diyenler vardır.
ÇOYR YAZITINDA NE YAZIYOR: Çoyr Yazıtı, Çöyr Yazıtı ya da Çoyren Bengi Taşı, İkinci Göktürk Kağanlığı dönemi, 7. yüzyılda (687 yılı) 6 dizelik bir bengi taş olarak dikilmiş şimdiye dek bulunan en eski Türk yazıtıdır. Yazıtın içeriği ise atlarını ve davarlarını (yani mal-mülklerini) bırakıp ayrılan (yani ölen) Tun Bilgä ve Tun Yägän Ärkin’in geride kalanlara İlteriş Kağan’ın kağanlığını tanımak suretiyle mutluluk içinde yaşayacaklarını öğütlemesinden ibarettir. (1)
Çoyr Yazıtı, Moğolistan’ın Damagovi köyü’nün Çöyr demiryolu istasyonundan 15 kilometre kuzey-doğu yönünde, Urga-Kalgan yolunun doğusunda, Sansar-Ula dağının güney eteklerinde kurgan yerinde 1928′den önce Jamtsarano Tseeveen ve Sensüren tarafından bulunmuştur. Yazıt 1929 yılında bulunduğu konumdan alınarak Moğolistan’ın başkenti Ulan Batur’a getirilmiş, Moğolistan Halk Cumhuriyeti Merkezî Devlet Müzesi’nde korunmaya alınmıştır. 1995‘den beridir ise Ulan Batur’da bulunan Moğolistan Milli Tarih Müzesi’nde bulunmaktadır. [2]
- [1] ATA, A. (2011) ORHUN TÜRKÇESİ. Anadolu Üniversitesi
- [2] ÖZÖNDER, S. B. (2006). ÇÖYR YAZITI. Modern Türklük Araştırmaları Dergisi, Ankara Üniversitesi
Eski yazıtlar için kaynak:
SİNOP BİLİM KÜLTÜR EĞİTİM DERNEĞİ 